Čovjek i životinja, zemaljska bića, čiji je međusobni odnos najvjerojatnije zastupljen još od samih početaka, a ogleda se ne samo u uzajamnom predatorskom odnosu i ljudskom uzgoju životinje, prehrani i odjeći od iste, već i njeno korištenje u znanstvene svrhe, pa sve do toga da mnoge vrste životinja žive u kući sa čovjekom, gotovo ravnopravno s njim. Proizašla simbolika međusobnih odnosa obiluje životinjskim motivima, a čovjek živeći s njima od svog postanka, pored poistovjećivanja sa njima, često im zna naći neke ljudske karakteristike.
Upravo u tom poistovjećivanju, životinje su često prikazivane u simboličkom značenju, a životinja je često znala biti metafora za ljude. Jedna od životinja koja zauzima istaknuto mjesto među likovnim prikazima je svakako bik, koji od prapovijesti predstavlja simbol muške i životne snage. Namijenjen za razmnožavanje, simbol je moći i plodnosti te ne čudi što rogovi ove životinje su često atribut kod nekih bogova. U Egiptu bik predstavlja simbol božanske moći, međutim nije uvijek nosio pozitivnu simboliku. Bik je u Mitrinom kultu simbol sila zla, dok grčka mitologija obiluje pojavama bika (poput mitova u kojima Herakle ubija bika koji je pustošio Krit, Jason uspijeva da ukroti brončane bikove, Tezej je pobjednik iz borbe sa Minotaurom...). Čak i vrhovni bog Zeus poprima njegov oblik često prilazi djevojkama u obliku labuda, bika ili orla. „Česte predstave bika u kritskoj umetnosti i plan lavirinta palate u knososu stiču povezanost sa drevnim grčkim mitom o Tezeju i Minotauru“[i] Jedna od najljepših predstava bika iz tog perioda je Riton (posuda za piće) u obliku glave bika. Sa druge strane „Kad Mojsije u Bibliji siđe sa Sinajske gore sa Tablicama zakona, zatiče Jevreje kako se klanjaju pred zlatnim teletom, otelotvorenjem zla.“[ii]
Pored moćne simbolike, fizički izgled bika je također predstavljao umjetničku inspiraciju i likovni izazov, a u tom slučaju najčešće je simbolizirao surovu snagu. Predstavljan kroz razne epohe i kroz gotovo čitavu povijest umjetnosti, a smatra se da je jedan od najvažnijih motiva Pabla Pikasa upravo – bik. Kao takav predstavlja „simbol seksualnosti, nasilja i drame“ [iii] na njegovim umjetničkim prikazima koji su rađeni različitim likovnim medijima – grafike, crteži, platno, pa čak i skulptura (bikova glava načinjena od sjedišta i volana bicikla). Jedan od najznačajnijih prikaza je svakako bik na platnu „Gernika“ koji karakterizira period između dva rata.
Bik je čest prikaz i među domaćim autorima poput Aca Prijića (slika „Bik“); dok smo nedavno imali priliku da u Muzeju i galeriji Tivat pogledamo skulpture bika u sklopu izložbe „2/3“ autora Đura Belog Prijića.
Bik simbolizira odlučnost, izdržljivost, snagu i naravno muškost, a to da je bik simbol plodnosti i seksualnosti sugerira nam i činjenica da je prilikom likovnih ostvarenja falus posebno akcentiran.
Danas kada govorimo o biku, najčešće asocijacije su na koridu, borbe bikova i crveni plašt kojim se izazivaju. Veoma česte su i asocijacije na horoskopski znak, a prema feng šuiju simbol plodnosti i seksualnosti, koji simbolizira pouzdanu i tihu snagu. Simbol dugog i plodnog života, stabilan izdržljiv, onaj koji uporno radi je upravo Bik. Znajući sve moćne simbolike bika, ne možemo, a ne zapitati se postoji li kao i kod čovjeka druga, blaža strana ove životinje. Bik Ferdinand iz istoimenog crtanog filma, koji je više volio mirisati cvijeće nam to svakako potvrđuje....
[i] Meri Holingsvort, Umetnost u istoriji sveta, EVRO-GIUNTI, Beograd, 2006.
[ii] Larousse - Mali rečnik simbola, Nanon Garden - Rober Olorenšo - Žan Garden - Olivije Klajn, Laguna, Beograd, 2011.
[iii] http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/08/11/srpski/K01081001.shtml posjećeno 25. 8. 2022. godine u 13.10 sati
Literatura:
- Meri Holingsvort, Umetnost u istoriji sveta, EVRO-GIUNTI, Beograd, 2006.
- Larousse - Mali rečnik simbola, Nanon Garden - Rober Olorenšo - Žan Garden - Olivije Klajn, Laguna, Beograd, 2011.
- http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/2001/08/11/srpski/K01081001.shtml posjećeno 25. 8. 2022. godine u 13.10 sati
Foto: Slika Aco Prljić, u vlasništvu JU Muzej i galerija Tivat
Tekst: Marija Saičić
Napomena:
Tekst je realiziran uz potporu Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Crne Gore.
Iznijeti stavovi su isključivo odgovornost autora i nužno ne izražavaju stavove Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Crne Gore.